Bạn có bao giờ cảm thấy bất an, nghi ngờ rằng mọi hoạt động trên chiếc điện thoại của mình đang bị ai đó theo dõi? Trong thế giới số hiện nay, nguy cơ điện thoại bị nghe lén bởi các phần mềm gián điệp (Spyware) là hoàn toàn có thật. Đừng chủ quan, hãy cùng Funlink tìm hiểu ngay 9 dấu hiệu chính xác nhất để nhận biết và bảo vệ quyền riêng tư của bạn.
Dấu hiệu bất thường về hiệu năng: Pin tụt nhanh và máy nóng đột ngột
Đây là một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất. Nếu điện thoại của bạn đột nhiên hao pin khủng khiếp và nóng lên bất thường ngay cả khi không sử dụng, đó có thể là một lá cờ đỏ cảnh báo.
Tại sao spyware và stalkerware lại gây hao pin, nóng máy?
Các phần mềm gián điệp thường xuyên chạy ngầm để thực hiện các tác vụ như: ghi âm cuộc gọi, thu thập dữ liệu vị trí GPS, chụp ảnh màn hình, và gửi tất cả thông tin này về máy chủ của kẻ tấn công. Quá trình hoạt động liên tục 24/7 này tiêu tốn một lượng lớn tài nguyên CPU và pin, dẫn đến việc máy nóng lên và pin cạn kiệt nhanh chóng.
Phân biệt: Khi nào pin tụt nhanh là do phần cứng, khi nào do bị nghe lén?
Không phải lúc nào pin tụt nhanh cũng là do nghe lén. Pin có thể bị chai sau một thời gian dài sử dụng hoặc do bạn chơi game, xem video liên tục. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn là pin tụt do điện thoại bị nghe lén thường xảy ra đột ngột, không có lý do rõ ràng và ngay cả khi màn hình tắt.
Dấu hiệu lạ về dữ liệu và kết nối mạng: Dữ liệu di động tự động bật
Phần mềm gián điệp cần internet để gửi dữ liệu đã thu thập được. Vì vậy, những thay đổi bất thường trong việc sử dụng dữ liệu là một manh mối quan trọng.
Mức sử dụng dữ liệu (data usage) tăng vọt không rõ nguyên nhân
Nếu bạn kiểm tra và thấy mức sử dụng dữ liệu 3G/4G/5G tăng đột biến mà không phải do thói quen sử dụng của bạn (như xem phim, tải file lớn), rất có thể một ứng dụng nào đó đang âm thầm “đốt” data của bạn để gửi thông tin đi.
Điện thoại tự động bật 3G/4G/5G hoặc Wi-Fi ngay cả khi đã tắt
Đây là một dấu hiệu cực kỳ đáng ngờ. Một số spyware tinh vi có thể tự động kích hoạt các kết nối mạng để đảm bảo việc truyền dữ liệu không bị gián đoạn. Nếu bạn chắc chắn đã tắt Wi-Fi hoặc dữ liệu di động mà chúng lại tự bật, hãy kiểm tra máy ngay lập tức.
Dấu hiệu đáng ngờ khi gọi điện và nhắn tin: Xuất hiện tiếng ồn khi gọi
Sự can thiệp vào đường truyền âm thanh và tin nhắn là một trong những dấu hiệu “kinh điển” của việc điện thoại bị nghe lén.
Tiếng vọng, tiếng click, tiếng bíp lạ trong các cuộc gọi
Nếu bạn thường xuyên nghe thấy những âm thanh lạ như tiếng click, tiếng vang vọng, hoặc tiếng bíp kéo dài trong khi đang gọi điện, đây có thể là dấu hiệu cho thấy cuộc gọi đang bị ghi âm hoặc chuyển tiếp đến một thiết bị khác.
Tin nhắn lạ tự gửi đi hoặc nhận được các ký tự khó hiểu
Kẻ tấn công có thể gửi các tin nhắn lệnh chứa mã đặc biệt để điều khiển phần mềm gián điệp trên máy bạn. Nếu bạn thấy các tin nhắn lạ trong hộp thư đến với những ký tự vô nghĩa hoặc phát hiện tin nhắn được tự động gửi đi từ máy mình, đây là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.
Dấu hiệu cảnh báo từ hệ thống và ứng dụng
Bản thân hệ điều hành và các ứng dụng cũng có thể cho thấy những dấu hiệu bất thường khi bị phần mềm độc hại xâm nhập.
Điện thoại tự khởi động lại hoặc tắt nguồn không lý do
Phần mềm gián điệp có thể gây ra xung đột hệ thống, làm cho điện thoại hoạt động không ổn định và tự khởi động lại. Đôi khi, việc này cũng là để hoàn tất một quá trình cài đặt hoặc cập nhật của phần mềm độc hại.
Xuất hiện các ứng dụng lạ bạn chưa từng cài đặt
Hãy thường xuyên kiểm tra danh sách ứng dụng đã cài đặt trên điện thoại. Nếu bạn phát hiện một ứng dụng có tên lạ mà bạn không hề nhớ đã cài, đó có thể là một phần mềm gián điệp được ngụy trang.
[QUAN TRỌNG] Cách kiểm tra quyền quản trị thiết bị (Device Admin Apps) đáng ngờ
Đây là một bước kiểm tra nâng cao nhưng rất hiệu quả. Nhiều spyware cần quyền quản trị viên (Admin) để có thể hoạt động sâu trong hệ thống và chống lại việc bị gỡ bỏ.
- Với Android: Vào Cài đặt > Bảo mật > Ứng dụng quản trị thiết bị (Device Admin Apps). Kiểm tra danh sách này, nếu có ứng dụng nào đáng ngờ đang được cấp quyền, hãy thu hồi ngay.
- Với iOS: Vào Cài đặt > Cài đặt chung > Quản lý VPN & Thiết bị. Nếu có bất kỳ cấu hình (profile) nào lạ, hãy xóa nó đi.
Tôi phải làm gì ngay nếu điện thoại có dấu hiệu bị nghe lén?
Nếu bạn nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu trên, hãy bình tĩnh và thực hiện các bước sau để bảo vệ mình.
Bước 1: Quét virus và các phần mềm gián điệp (Spyware)
Sử dụng các ứng dụng diệt virus uy tín như Malwarebytes, Avast, hoặc Kaspersky để quét toàn bộ hệ thống. Các ứng dụng này có thể phát hiện và loại bỏ nhiều loại spyware phổ biến.
Bước 2: Gỡ bỏ các ứng dụng đáng ngờ và thu hồi quyền truy cập lạ
Như đã hướng dẫn ở trên, hãy kiểm tra và gỡ bỏ ngay lập tức bất kỳ ứng dụng hoặc cấu hình lạ nào bạn không nhận ra. Đồng thời, kiểm tra lại quyền của các ứng dụng đang có trên máy, đặc biệt là quyền truy cập micro, máy ảnh, và vị trí.
Bước 3: Giải pháp cuối cùng – Khôi phục cài đặt gốc (Factory Reset)
Đây là biện pháp mạnh nhất và hiệu quả nhất để loại bỏ hoàn toàn các phần mềm gián điệp cứng đầu. Việc khôi phục cài đặt gốc sẽ xóa sạch mọi dữ liệu và ứng dụng trên điện thoại, đưa nó về trạng thái như lúc mới xuất xưởng. Hãy nhớ sao lưu các dữ liệu quan trọng (hình ảnh, danh bạ) trước khi thực hiện.
Bảo vệ quyền riêng tư của bạn: Đừng chần chừ, hãy hành động ngay
Quyền riêng tư là một tài sản quý giá. Nhận biết các dấu hiệu điện thoại bị nghe lén là bước đầu tiên và quan trọng nhất để bảo vệ bản thân khỏi những kẻ xâm nhập. Hãy luôn cảnh giác, thường xuyên kiểm tra thiết bị của mình và hành động ngay khi phát hiện điều bất thường.
